Benzokarim in Kaapstad

Benzokarim verbleef in de maand december van 2023 in Kaapstad, op dit blog deed hij verslag.

Afrikaaps - 19 december

Ik heb een diepe liefde voor taal; het is een onderwerp waar ik me zo vaak mogelijk mee bezighoud. Maar hoe vind je taal voor gebeurtenissen of gevoelens waar nog geen woorden voor bestaan? Het is een zoektocht die van me vraagt om de grenzen van de taal op te rekken, om alle talen die ik spreek uit te rekken, alle talen die mijn interesse hebben uit te rekken.

Zoals ik in mijn eerste blog al aangaf, ben ik in Kaapstad om onderzoek te doen naar de taal Afrikaans en de verwantschap die het heeft met de Nederlandse taal. Dit onderzoek is ontstaan omdat ik het gevoel had dat ik in het gangbare Nederlands beperkingen ervoer. Na een aantal weken hier te zijn, heb ik ontdekt dat mijn onderzoek eigenlijk draait om de flexibiliteit van alle talen die ik spreek en interessant vind: Nederlands, Arabisch, Engels, Afrikaans, en de taal die werd/wordt gesproken in de buurt waar ik ben opgegroeid en waar ik nu mijn kruiden haal.

Als je kijkt naar het Afrikaans, is het geen verrassing dat het een onderdrukte taal is, die is opgelegd aan de inwoners van Kaapstad. Wanneer je hier met mensen in gesprek gaat over de taal, word je direct gecorrigeerd. Ze zeggen dan: "We spreken hier Afrikaaps." Afrikaaps is een variant van het Afrikaans die ik herken. Het is een rijke versie waarin verschillende talen samenkomen. Het is een taal die met klanken gevoelens kan uitdrukken, net zoals het Arabisch dat met mij doet. Het is een taal waarmee je naar de lokale markt kunt gaan, een taal die vrijheid ademt door de mensen die het spreken. Een taal die door de politiek misschien wordt bestempeld als straattaal, en dat is precies de taal waar ik naar op zoek ben. Een taal die de diverse identiteiten en gevoelens een kamer biedt, een straat geeft, een stad geeft. Ik ben niet op zoek naar het passen in een elitaire gevestigde wereld; ik zoek een taal die beweging brengt, die controle kan nemen over de ademhaling. Een taal die weet wanneer te schuren en wanneer een knuffel uit te delen.

Wennen - 18 december

Om heel eerlijk te zijn, heb ik me de afgelopen twee weken dat ik hier ben, op momenten, best wel alleen of eenzaam gevoeld. Ik weet niet precies wat het verschil is en dus ook niet precies hoe ik me heb gevoeld. Het is mijn eerste keer alleen op reis, en dan ook nog eens voor een maand, in een behoorlijk beladen stad die constant invloed op me uitoefent. En ergens raak ik eraan gewend. Het uitzicht op de Tafelberg went. Ik zie steeds duidelijker de silhouet van de berg in de avond. Het alleen zitten in een restaurant went. Het wachten voor de deur op een Uber went. De scherpte wanneer ik door rustige straatjes wandel went. Het kiezen tussen de twee supermarkten in de buurt went ook. En het is oké dat ik eraan gewend raak.

Het enige wat ik absoluut niet wil, is dat mijn schrijven een gewenning wordt. Dus lees ik bundels in het Afrikaans, bel ik vrienden, praat ik op datingapps, bezoek ik dansvoorstellingen, poëzieavonden, vintage platenwinkels en shisha lounges. Alles om mezelf maar geprikkeld te houden, alles om bezig te blijven. Maar je kunt niet voortdurend bezig blijven. Schrijven voor mij betekent vaak niets doen, stilte ervaren, eenzaamheid voelen, alleen zijn, verdriet, gemis, rouw, en daar toch plezier in vinden. Of in ieder geval genoeg liefde vinden om verder te schrijven. En dat gaat goed, het schrijven. Ik schrijf veel poëzie, en als afwisseling schrijf ik aan mijn theatertekst. En anders schrijf ik een blog die jullie kunnen lezen. Het is dubbelzinnig, en ik weet niet precies welk punt ik probeer te maken. Ik ben blij dat ik hier ben, echt. Maar tegelijkertijd valt het me af en toe ook zwaar dat ik zoveel tijd in mijn eentje doorbreng. Het is goed voor het schrijven, en daarom ben ik ook hier, om te schrijven. 

Bo Kaap - 9 december 2023

Vandaag bezocht ik Bo Kaap, de buurt met de gekleurde huisjes. Je kent het wel, de huisjes die je tegenkomt in toeristenvideo's. Eerst ging ik langs bij 'Auwal Masjid', de allereerste moskee gebouwd in Zuid-Afrika. In de moskee staat ook de allereerste Zuid-Afrikaanse geschreven versie van de Koran. Deze Koran is volledig uit het hoofd geschreven door Abdullah Ibn Qadi Abdus Salaam, ook wel bekend als Tuan Guru. Hij schreef de Koran toen hij in 1780 als tot slaaf gemaakte werd verscheept vanuit Tidore Island in Indonesië naar Kaapstad. Hij werd verscheept als straf omdat hij behoorde tot de verzetsbeweging tegen de Nederlandse kolonisten.

In de moskee word ik aangesproken door een man met zijn dochtertje op zijn schouder. Hij vraagt me waar ik vandaan kom. Ik zeg Egypte, ik zeg Nederland. Hij vraagt wat ik ga doen. Ik zeg dat ik gewoon rond ga lopen in de buurt. Hij zegt: "Ik wacht buiten op je, en dan lopen we samen een stukje." Ik heb hier al eerder een rondleiding gehad, maar toch stem ik in. We lopen met z'n drietjes langs de gekleurde gebouwen en de Palestijnse vlaggen en muurschilderingen. Hij laat me de moskeeën in de buurt zien en vertelt dat er veel moslims in deze buurt wonen. Ik zeg: "Er is hier wel veel sprake van gentrificatie, hè?" Hij antwoordt: "Al die Europeanen komen hier met hun geld. Je kunt ze niet tegenhouden, je kunt er niets aan doen. Ze doen alsof ze slim zijn met hun geld." Hij voegt eraan toe: "Al generaties lang wonen mijn voorouders hier." Hij wil me brengen naar een begraafplaats. Ik sta stil en bedank hem. Ik hoef niet naar de begraafplaats. Ik heb mijn moeder al 4 jaar niet bezocht op haar begraafplaats. Waarom zou ik nu dan naar een willekeurige begraafplaats moeten gaan? Maar dat weet hij natuurlijk niet. Dus we staan stil, en ik twijfel of ik hem geld moet geven. Ik wil geld geven, maar niet op een westerse manier, dus ik geef hem geld en zeg erbij dat het is om iets lekkers te halen voor zijn dochter. Zo zou mijn oma het ook doen, dus zo heb ik het ook gedaan. Hij zegt: "Ik wil meer geld, want ik wil luiers kopen." Ik geef meer geld. We nemen afscheid. Op mijn weg terug kom ik hem weer tegen. Hij groet me en vraagt om meer geld, nu voor eten. Ik twijfel, voel me er niet goed bij, maar geef toch meer geld. Ik doe mijn oordopjes in, hoor hem me nog een keer roepen, negeer het en loop door.

Als ik weg ben uit Bo Kaap, moet ik denken aan het verhaal dat de Nederlandse kolonisten blij werden als een tot slaaf gemaakte moslim werd, want dat betekende dat ze de tot slaaf gemaakte geen wijn meer hoefden te geven. Ik moet denken aan de verkiezingsuitslag in Nederland, de standpunten van Wilders over het slavernijverleden en moslims. Ik moet denken aan de genocide in Palestina. Ik moet denken aan hoe ik een Europeaan en moslim ben. Hoe ik een Afrikaan en westerling ben. Ik moet denken aan hoe ik mijn vrienden en familie mis, maar toch liever nog even hier ben.

The Cape Doctor - 7 december 2023

De afgelopen maanden wist ik vrijwel niets zeker. Het enige waar ik volledig van overtuigd was, is dat ik terug moest naar Kaapstad. Voor het eerst alleen op reis. Maar waarom? Misschien omdat ik niemand anders zou kunnen overtuigen om mee te gaan, misschien omdat er wordt gezegd dat het goed is om alleen te reizen, misschien omdat ik denk dat ik hier een nieuwe taal kan vinden, een taal die ik nodig heb om nieuw werk te kunnen schrijven. 

Bij aankomst twijfelde ik precies zoals twee jaar geleden, de eerste keer dat ik in Kaapstad was, of ik hier wel moest zijn en misschien nog belangrijker: of ik wel naar een plek moest gaan die een koloniale geschiedenis heeft. Specifiek geschiedenis met Nederland, om er alleen te nemen en dan weer te vertrekken.

Ik deelde deze gedachte met Adrian, historicus, dichter, schrijver en vriend die ik ken van mijn vorige bezoek aan Kaapstad. Hij zegt me dat het niet meer dan logisch is dat ik ben uitgekomen bij de Afrikaanse taal, aangezien mijn eerste twee talen - Nederlands en Arabisch - de basis vormen van de taal Afrikaans. Waarop ik antwoord dat de taal een onderdrukkende taal is geweest. Waarop hij weer antwoordt: maar wat geeft de taal saus? Ziel? Zijn dat dan niet de mensen die het spreken? 

De dagen erna werd ik ziek. Ik ging naar een dokter, kreeg medicijnen, lag op bed. De dagen dat ik op bed lag, waaide het buiten zo hard dat het voelde alsof de stad tussen mijn oren lag. Hier zeggen ze dan dat The Cape Doctor langs is gekomen. The Cape Doctor komt langs in de vorm van een specifieke wind als de stad hectisch is, om de mensen te beschermen tegen vervuiling en ziektes.