23 november 2023

Nog nooit Europa uit geweest, nog nooit in mijn eentje gevlogen zelfs. En als ik de uitnodigingsmail krijg – ik sta in de rij bij de kassa van een tankstation en overweeg of ik echt Maltesers en Pringles nodig heb – denk ik eerst dat het een grap is. Maar dan nog eens lezen: We kindly invite you to perform at our poetry festival. Ik loop al langer rond met het gevoel dat ik eens iets in mijn eentje moet ondernemen. Alles is altijd maar samen, wat heerlijk is want ik ben een gezelschapshondje maar soms als ik alleen ben word ik angstig en ik denk dat het goed is om die angst een beetje op te zoeken, en onschadelijk te maken. Dus mail ik terug dat ik very honoured ben en heel graag kom.

Midden in de nacht moet ik overstappen op de luchthaven van New Delhi en pas ik een truitje dat ik niet koop. Ik probeer het net zo netjes weer op te vouwen en terug te leggen en ondertussen denk ik aan de verkiezingsuitslag in Nederland die net bekend geworden is. Ik app er met een paar mensen over, hoewel we het verdriet en de boosheid allemaal nog niet zo goed onder woorden kunnen brengen. ‘Don’t bother,’ zegt het verkoopmeisje van de kledingwinkel.

De organisatoren van het festival staan voor me klaar bij de aankomstterminal, hebben ze geschreven, en ik herken Amit meteen aan zijn zoekende ogen. We moeten wachten, zegt hij. De Amerikaanse dichteres die ook mee moet heeft haar tas in het vliegtuig laten liggen. Het duurt en duurt. Ik zet je alvast in een taxi, zegt Amit. Ik vind het moeilijk om hem duidelijk te maken dat ik liever bij hem blijf. 

Ik zit in een taxi en race door Kolkata. We halen alles in: grote bussen, kleine open autootjes, brommers, koetsjes, paarden. Ik wist al wel dat er onophoudelijk getoeterd wordt op de wegen, dus ik hoef er niet verbaasd door te zijn, maar ben het toch.

24 november 2023

De eerste voordrachten. In een oud theater, het lijkt een bioscoop, zakken we in prikkerige stoelen weg. De lichten schijnen fel op het podium, we worden welkom geheten, alles is feestelijk. Ik word er vrolijk van ondanks de vermoeidheid, en nu dichter na dichter het podium betreedt zie ik pas met wie ik hier allemaal ben. Dominique is de enige die ik ken, verder zijn de stemmen nieuw. Het duurt best lang. Iedereen leest in zijn eigen taal, en daarna zijn er vertalingen. Er is een Indiase dichteres die zo hard en melodieus voordraagt dat we ons afvragen of ze niet eigenlijk zingt.

’s Middags maken we met de groep dichters en organisatoren een wandeling. De stad is warm en bewolkt. Ze nemen ons mee naar het Victoria Memorial, het grootste monument ter wereld voor een monarch, er is een tentoonstelling over de onafhankelijkheidsopstanden van India. Binnen kijk ik lang naar een foto van Rani Lakshmibai, een Indiase koningin die tussen 1828 en 1858 leefde en die één van de leiders was van de eerste onafhankelijkheidsoorlog tegen de Britse Oost-Indische Compagnie. Ze draagt een harnas, een zwaard, kettingen en oorbellen.

25 november 2023

Op het dak van ons hotel is een terras. Er wordt bier gedronken en het eten, het eten, al dagenlang houden we niet op over het eten. Sommige dichters hebben verhalen, sommige dichters luisteren. Er wordt verteld over een Palestijnse dichter die zou komen, maar die er niet is. We knikken allemaal, en zijn stil. ‘We pray for him every day,’ zegt iemand van de organisatie.

Het dak wordt omgetoverd tot podium, er zijn banners, lichten, muziek. We worden aangekondigd, we lezen voor, er wordt aandachtig geluisterd. De Amerikaanse dichteres doet een performance, ze gooit haar boek op de grond en doet het uit haar hoofd. Een Indiase dichter leest zacht maar zo zorgvuldig dat ik ieder woord goed wil begrijpen en niet één keer afgeleid ben. 

’s Avonds doe ik voor het eerst mijn dagboek open. Ik weet niet waar ik moet beginnen, er is zo veel, te veel. Ik google ‘culture shock’. Het duizelt. Ik open mijn telefoon en heb allemaal vriendschapsverzoeken. Ik weet niet wat ik moet schrijven. Ik lijd nog altijd een beetje onder de aanname dat een dagboek een buurvrouw is die je alles moet vertellen, die alles wil weten, dat je niets mag overslaan. Ik lees een citaat van Deborah Levy dat ik in het vliegtuig overgeschreven heb: ‘To become a WRITER, I had to learn to INTERRUPT, to speak up, to speak a little louder, and then LOUDER, and then to just speak in my own voice which is NOT LOUD AT ALL.’

26 november 2023

Op de laatste dag van het festival bestijgen we een gouden boot. ‘Ik heb hier heel veel zin in,’ zegt Dominique, ‘volgens mij wordt dit geweldig.’ We maken een tocht over de Ganges en dragen voor op het dek. Ondertussen is er ook eten en muziek, soms ben ik al een beetje gewend, deze plek, deze mensen, de jetlag is minder geworden, ik kan ontspannen, en soms schrik ik ook weer: ben ik hier echt, gebeurt dit echt? Neem ik het genoeg in me op? Maak ik genoeg foto’s? Maak ik te veel foto’s? Neem ik het niet te veel for granted? Ga ik me dit allemaal goed kunnen herinneren? Kan ik de buurvrouw straks genoeg vertellen?

Als het begint te schemeren worden aan de oever van de Ganges allerlei lichtjes te water gelaten. Grote groepen mensen verzamelen zich op verschillende plekken langs de rivier, maken muziek, zingen. ‘Sommige mensen vereren met de lichtjes de riviergodin,’ vertelt een Indiase dichteres, ‘ze vragen zegeningen en zuivering en vergeving. Soms brengen ze een eerbetoon aan mensen die gestorven zijn, omdat ze geloven dat de rivier in contact staat met het hiernamaals.’

Langzaam wordt het donker. De boot pruttelt, alle gedichten zijn voorgedragen, we staan met een drankje tegen de reling. Ik denk aan de terugreis, vliegvelden, overstappen, de vertraging waar ik bang voor ben en die ook zal komen. Maar dan komt er iemand bij me staan om te kletsen en voel ik me een gezelschapshondje en dat helpt, dat is precies wat ik graag nog even ben.