De dood van fotograaf Paul Blanca (geboren als Paul Vlaswinkel, in 1958) kwam zaterdag 16 oktober toch nog onverwachts, en werd gemeld op de Facebookpagina van collega-kunstenaar – en mede-vormgever van de roemruchte kunstenaarsscene in de jaren tachtig – Peter Klashorst, hoewel alles in het leven van Blanca een kroniek van een aangekondigde dood leek.

Blanca, zoon van een Nederlandse moeder en een Antilliaanse vader, die uit beeld verdween toen hij vijf jaar oud was, ontmoette begin jaren tachtig twee mensen die van grote invloed op zijn artistieke carrière waren: Eva Veldhoen bracht hem in contact met het Amsterdamse kunstcircuit en Hans van Manen, die hem in 1982 een rol (als kickbokser) gaf in de choreografie Pose, Blanca fotografeerde en diens mentor werd.

Blanca brak in de jaren tachtig zelf door als fotograaf van compromisloze zelfportretten waarin hij zichzelf molesteerde met scheermessen, ijzerdraad, pijlen, spijkers, en naald en draad. Dit zijn foto’s van ongekend hoog niveau, de real deal – je voelt als kijker dat er wat op het spel staat. Onvergetelijk is het portret van een huilende Micky Mouse – wel met de duim omhoog – bloederig gekerfd in Blanca’s rug. Maar de allermooiste foto is ‘Mother & Son’ uit 1982 (én de versie die hij 32 jaar later maakte), waar Blanca en zijn moeder elkaar naakt vasthouden. Er was niet veel hechting in Blanca’s leven, maar hier spat de liefde van af.

Via Van Manen kwam Blanca’s werk ook onder de aandacht van Robert Mapplethorpe, die hem bij de kunstelite van New York introduceerde met de woorden: ‘Paul Blanca is my only competitor’. Het kwam niet tot een internationale doorbraak.

Het kwam sowieso niet tot een werkelijke doorbraak, want Blanca’s leven werd bepaald niet gekenmerkt door de drie R’s: rust, reinheid en regelmaat. Men leze er ook de jaren tachtig kroniek Gimmick! van Joost Zwagerman op na, waarin Blanca onder de naam Martin Moreno een rol(letje) speelt. Wie Blanca in Amsterdam tegenkwam, wist wat de openingsvraag zou zijn: ‘Heb je een tientje voor me?’ Tel daar gerommel met oplagen, formaten en edities bij op, en de context van een weinig gereguleerd kunstleven, en de resultante is een schitterend maar – helaas – ook deels besmet oeuvre.

Paul Blanca was overigens (veel) meer dan fotograaf van gestileerde agressie en rauwe pijn alleen; hij legde in Timing (verschenen in 1986 bij De Woelrat) op indringende wijze de culturele gemeenschap van Amsterdam vast, vergezeld door teksten van de dichter Koos Dalstra – kale, soms ontluisterende, maar altijd gevoelvolle zwart/wit foto’s, van Theo van Gogh tot Rob Scholte, en van Benno Premsela tot Ernie + Bidet. Dat het boek vol fouten zat, en een uitgebreid erratum licht in de duisternis moest brengen, soit.

Tussen Rob Scholte – vanaf midden jaren tachtig de schilderende ster onder de nieuwe generatie kunstenaars – en Paul Blanca heerste na aanvankelijke vriendschap een verzuurde sfeer: Blanca was persona non grata op Scholte’s huwelijk met Micky Hoogendijk, in mei 1994. Na de bomaanslag op Scholte en zijn toenmalige vrouw op 24 november 1994 wees Scholte al snel naar Blanca als mogelijke dader. Die beschuldiging – geuit in een heftig interview in februari 1995 van Scholte met Bart Middelburg in Het Parool, waarin Blanca met de initiaal Z. werd aangeduid – werd (mede) ingegeven door een reportage van Blanca datzelfde jaar voor Nieuwe Revu, hoe makkelijk je in Nederland aan wapens en handgranaten kon komen. Iedereen trok zijn handen af van Blanca, en hij raakte steeds verder geïsoleerd. Galeries lieten hem vallen, zijn werk was voor een appel en een ei te koop op veilingsites.

Op de website van het Amsterdamse filmproductiebedrijf Doxy (makers van oa ‘Becoming Zlatan’) staat de documentaire ‘Deze film redt je leven’ over Paul Blanca aangekondigd, geregisseerd door Ramón Gieling, die eerder ‘En un momento dado’ maakte, over Johan Cruijff’s jaren in Barcelona: ‘Het ziet ernaar uit dat fotograaf Paul Blanca niet lang meer heeft te leven. In een mogelijk vergeefse poging om een verglijdend leven te behoeden voor een roemloze ondergang, filmen we Paul Blanca op wat misschien zijn laatste tocht is. Dat levensreddende karakter kan niet anders dan een these zijn, want de kans dat hij gered kan worden is klein. Na een leven lang drugs en drank, lijkt zijn lichaam het langzaam te begeven.’

De film heeft Blanca’s leven niet kunnen redden, maar gelukkig hebben we de foto’s nog – en zal Blanca voortleven in de woorden en de ogen van anderen.

Deze necrologie is online gepubliceerd op de website van NRC Handelsblad op zondag 17 oktober, en verschijnt 18 oktober in de krant.